Fysiotherapie inzetten als valpreventie voor ouderen

Angst om te vallen

Fysieke gevolgen

Naast het feit dat ouderen inderdaad vaker vallen, en dat de schade na zo’n val flink kan zijn, zijn veel ouderen ook bang om te vallen. Angst om te vallen kan ook aanwezig zijn wanneer je nog nooit gevallen bent. Valangst kan ervoor zorgen dat je in een vicieuze cirkel terecht komt. Om de kans op een valpartij te verkleinen, ga je steeds minder bewegen. De kans op vallen wanneer je zit is natuurlijk minder groot dan wanneer je regelmatig een blokje om loopt. Maar door deze beweging te vermijden, doordat je bang bent om te vallen, neemt de kans op vallen juist alleen maar toe. De spieren nemen namelijk in kracht af en ook het evenwicht wordt een stuk minder wanneer je niet regelmatig in beweging komt.

Mentale gevolgen

De angst om te vallen en eigenlijk dus ook de angst om te bewegen heeft nog meer gevolgen, waaronder het sociale leven en de kwaliteit van leven. Doordat je bewegen vermijdt, kom je waarschijnlijk ook minder vaak buiten de deur. Je neemt minder deel aan sociale gebeurtenissen en kunt hierdoor geïsoleerd raken, vereenzamen of zelfs depressief worden.

Oorzaken

Een val ontstaat vrijwel nooit uit het niets, ook al lijkt dat voor de patiënt misschien wel zo. Zowel lichamelijke factoren als omgevingsfactoren kunnen een rol spelen bij het risico op vallen.

Lichamelijke factoren

• Eerdere valpartijen; door een eerder valpartij ben je bang om opnieuw te vallen. Hierdoor ligt daar juist de focus op en is de kans groter dat het gebeurt.
• Mobiliteitsproblemen; doordat bewegen moeilijker is, heb je moeite om in balans te blijven
• Medicijnen; bepaalde medicijnen kunnen de kans op vallen vergroten
• Duizeligheid; ‘licht in het hoofd’ worden of duizeligheid in het algemeen kunnen valpartijen veroorzaken. Daarnaast kunt je die duizeligheid ook ervaren wanneer je snel overeind komt.
• Slecht zien en/of horen: doordat je slechter ziet of hoort kun je sommige dingen letterlijk over het hoofd zien. Dit maakt de kans op vallen een stuk groter.
• Verwardheid, desoriëntatie en verminder bewustzijn; hierdoor ben je minder scherp en neemt de kans op vallen toe
• Urine-incontinentie; de aandoening zelf zorgt niet perse voor een valpartij, maar doordat je er in de nacht vaker uit moet wordt de kans wel groter.

Omgevingsfactoren:

• Onbekende omgeving
• Gladde, natte vloeren
• Instabiele meubels
• Slechte leuningen
• Onvoldoende steunpunten
• Donkere omgeving of slechte verlichting
• Slechte of loszittende schoenen
• Losse stoeptegels of andere opstaande randen
• Onrustige, drukke situaties

Evenwicht

Onbewust wordt het evenwicht geregeld door een aantal verschillende systemen. Vanuit ons hele lichaam wordt er informatie doorgestuurd naar de hersenen om ervoor te zorgen dat we ons evenwicht kunnen bewaren. Deze informatie komt onder andere van onze ogen, het evenwichtsorgaan, spanning in de nekspieren, de huid en algemene spierspanning. Via je hersenen wordt de waargenomen informatie doorgestuurd naar de spieren die ervoor zorgen dat je in evenwicht blijft en niet valt. Wanneer één van deze systemen achteruit gaat, zorgt dat er ook voor dat de mobiliteit en stabiliteit achteruit gaan.

Behandeling

Wanneer je eerder bent gevallen is het belangrijk dat een volgende valpartij voorkomen wordt. Ook als je nog niet eerder bent gevallen, is het verstandig om ervoor te zorgen dat kans op vallen zo klein mogelijk is. Een geriatrie fysiotherapeut kan je hierbij helpen door de juiste adviezen te geven en samen met je te oefenen om spierkracht, mobiliteit en stabiliteit te verbeteren. De behandeling die je krijgt hangt altijd samen met de oorzaak van het vallen. Wanneer het hoge valrisico namelijk veroorzaakt wordt doordat je slecht ziet, zullen oefeningen om de spieren te versterken niet direct het beste resultaat opleveren.

Vergoedingen

Vanaf 2024 wordt valpreventie vergoed uit de basisverzekering. Doordat valpreventie vergoed wordt kan de kans op vallen fors verkleind worden. Dit zorgt er dan weer voor dat er minder valpartijen plaatsvinden waarbij patiënten vervolgens intensieve zorg nodig hebben om te herstellen. Voor de valrisicobeoordeling, waarbij aan de hand van vragen gekeken wordt welke factoren het hoge valrisico veroorzaken, geldt een maximaal tarief dat vergoed wordt. Voor valpreventie beweeginterventie door middel van oefeningen geldt een vrij tarief. Deze behandeling bestaat vaak uit een intakegesprek gevolgd door een trainingsprogramma om de kans op vallen zoveel mogelijk te verkleinen.